Pigułki Antykoncepcyjne

W mowie potocznej często określane mianem „tabletki”, doustne środki antykoncepcyjne stanowią jedną z metod kontroli urodzeń, zapobiegającą ciąży przez codzienne zażywanie przez kobietę dawki hormonu, który powstrzymuje jej jajniki od owulacji. Ta metoda kontroli urodzeń należy do szczególnie bezpiecznych i łatwych w użyciu; zdaje się, iż to właśnie jej należy zawdzięczać nadejście w początku lat sześćdziesiątych rewolucji seksualnej, gdyż posiadając wysoki stopień skuteczności naprawdę uwolniła kobiety od ryzyka niechcianej ciąży.

Przy przeciętnie systematycznym używaniu pigułki wskaźnik skuteczności wynosi trzy; zakładając doskonałe używanie środka, wskaźnik ten spada do ułamka procent. Doustne środki antykoncepcyjne dostępne są w dwóch różnych odmianach: jako pigułka kombinowana, łącząca w sobie dawki estrogenu i progesteronu, oraz jako minipigułka (pigułka nowej generacji), zawierająca wyłącznie progesteron. Działanie pigułki polega na zablokowaniu mechanizmu uwalniającego komórkę jajową z jajników.

Minipigułka nie tylko apobiega jajeczkowaniu, lecz również zwiększa gęstość śluzu szyjki macicy, utrudniając plemnikom połączenie z jajem. Minipigułka może również zapobiec zagnieżdżeniu zapłodnionemu jaju w jamie macicy. W pierwszych latach produkcji pigułka zawierała dość wysokie dawki hormonów, co stało się przyczyną powszechnych w społeczeństwie i środowisku lekarskim obaw przed przyszłymi skutkami ubocznymi, do których należał między innymi wzrost ryzyka zachorowania na raka piersi i obniżenie popędu płciowego.

W miarę obniżania zawartości hormonów w pigułce zmniejszyło się również niebezpieczeństwo wystąpienia skutków ubocznych, choć i dzisiaj nie zaleca się tej metody kobietom powyżej trzydziestego piątego roku życia, które są nałogowymi palaczkami. Okazało się, że systematyczne zażywanie pigułki obniża ryzyko zachorowania na inne formy nowotworów złośliwych, np. na raka jajników i raka macicy.

Biorąc pod uwagę ryzyko związane teoretycznie z każdą ciążą, kobieta stosująca pigułkę może być narażona na mniejsze niebezpieczeństwa niż kobieta nie zażywająca jej. Kobiety donoszą również o mniej szkodliwych skutkach ubocznych w postaci krwawienia międzymiesiączkowego, utraty wagi czy przybrania na wadze, bolesności piersi, nudności i wymiotów.

Przypadłości te często mijają po pierwszych trzech miesiącach stosowania pigułki. Należy jednak mieć na względzie inne bardzo poważne niebezpieczeństwo związane z tą metodą zabezpieczenia przed nie chcianymi konsekwencjami kontaktów seksualnych: doustne środki nie stanowią ochrony przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Kobieta nie pozostająca w trwałym, monogamicznym związku seksualnym powinna dodatkowo profilaktycznie stosować prezerwatywę. Kolejnym ostrzeżeniem dla kobiet polegających na pigułce jako na jedynej metodzie zapobiegania ciąży jest konieczność codziennego zażywania środka (najlepiej o tej samej porze), nawet gdy stosunki płciowe nie stanowią akurat regularnego elementu życia danej kobiety. Jeśli bowiem, odstawi ona pigułkę nawet na krótki czas, po ponownym rozpoczęciu stosowania jej środek może zawieść.

Tabletki Wczesnoporonne

Jest to doustna metoda kontroli urodzeń, wypisywana przez lekarza. Pigułkę tę należy zażyć najpóźniej dwie godziny po odbytym stosunku. Tabletek tych nie wolno przyjąć więcej niż cztery w miesiącu. Ich stosowanie nie jest obojętne dla organizmu kobiety. Tabletka jest kombinacją estrogenu i jego pochodnych .

Wasektomia Czyli Pigułki dla Meżczyz

Dwa rodzaje metod antykoncepcji, lub kontroli urodzeń, stosowanej przez mężczyzn koncentrują się na możliwości zablokowania ujścia plemników z jąder lub zastosowania postępowania leczniczego hamującego produkcję plemników. Operacyjne zablokowanie przepływu plemników z jąder do okolicy ejakulacyjnej łatwo uzyskać, przeprowadzając niegroźny zabieg chirurgiczny zwany wasektomią. (W Polsce wasektomia dobrowolna jest zakazana. Wykonawcy grozi kara do dziesięciu lat więzienia). Przy tej operacji nasieniowody, przewody, które transportują plemniki z jąder do obszary ejakulacyjnego przecina się na dwie części i podwiązuje za pomocą szwów lub metalowych zacisków. Zabieg jest prosty i wysoce skuteczny, a skutki uboczne minimalne.

Wielu mężczyzn martwi się jednak o ewentualny wpływ tego zabiegu na jądra i czynności seksualne. Taki lęk jest najczęściej nieuzasadniony, ponieważ wasektomia nie wywiera ujemnego wpływu na funkcjonowanie jąder czy też na poziom hormonów, które regulują popęd płciowy (libido). Niektórych mężczyzn niepokoi nieodwracalność wasektomii w przypadku, gdyby kiedyś w przyszłości chcieli mieć dzieci. Z powodu takich obaw próbowano rozwiązań alternatywnych. Należy do nich „wasektomia bez skalpela” zabieg chirurgiczny, przy którym następuje przedzielenie i podwiązanie nasieniowodów, ale nacięcie chirurgiczne nie jest tak rozległe, jak w przypadku typowej wasektomii.

Próbowano także zagrodzić nasieniowód za pomocą plastikowej zastawki, której „przepuszczalność” można by dowolnie regulować. Takie rozwiązania są odwracalne, ale mniej skuteczne, jako że plemniki mogą przecisnąć się dookoła zastawki.

Mężczyzna, który poddał się wasektomii, powinien po zabiegu stosować aż do piętnasty ejakulacji inne metody antykoncepcji, ponieważ wytworzone przed zabiegiem plemniki zmagazynowane są powyżej miejsca blokady. Aby przekonać się czy płyn nasienny nie zawiera już plemników wystarczy wykonać proste badanie. Komplikacje po zabiegu należą do rzadkości, jednak normalnym objawem jest niewielki ból, możliwe jest także wystąpienie obrzęku i zasinienia w miejscu nakłucia, istnieje również niewielkie ryzyko infekcji. Większość mężczyzn bezpośrednio po zabiegu powraca do czynnego życia, jednak niektórzy potrzebują kilku dni rekonwalescencji.

Wasektomia w żadnym wypadku nie wpływa ujemnie na „męskość”. Organizm nie zaprzestaje produkcji wszystkich męskich hormonów. Wytrysk zmniejsza się objętościowo o około 5%, co w normalnych warunkach jest zmianą niezauważalną. Plemniki są nadal wytwarzane, lecz zamiast znaleźć w ejakulacie, są rozpuszczone i wchłaniane przez organizm, przy proces ten jest obojętny dla zdrowia, gdyż stale zachodzi w ciele ludzkim w przypadku martwych lub niepotrzebnych komórek. Za pomocą misternych manipulacji mikrochirurgicznych można próbować odwrócić skutki wasektomii, rekonstruując drożność nasieniowodu, poprzez ponowne przyszycie do siebie obu końców przeciętego nasieniowodu, lecz wysiłki te nie zawsze kończą się powodzeniem. Dlatego też należy go uważać za trwałą metodę antykoncepcji.

Metoda Bezoperacyjna

Alternatywna i bezoperacyjna metoda antykoncepcji u mężczyzn ma na celu zmniejszenie produkcji plemników przez jądra lub uniemożliwienie prawidłowego funkcjonowania nasienia poprzez zastosowanie środków farmaceutycznych. W przeszłości najczęściej stosowano hormony, które odgrywają rolę czułych katalizatorów kontrolujących przebieg produkcji plemników w jądrach. Niestety całkowite zablokowanie produkcji nasienia środkami hormonalnymi oznaczałoby pozbycie się wszystkich efektów działania hormonów w ciele mężczyzny.

Taka „kastracja farmaceutyczna” prowadzi do zmian popędu płciowego- libido u pacjenta, powoduje też zmiany drugorzędowych cech płciowych, takich jak odnawianie się zarostu. Aktualnie prowadzone są próby wyprodukowania pigułki dla mężczyzn innego typu, z niższymi dawkami hormonów, zawierającej kombinację różnych hormonów oraz badania nad lekami hormonopodobnymi, które miałyby mniejszy wpływ na popęd płciowy.

Zważywszy na wiele milionów plemników produkowanych codziennie w ciele mężczyzny, aby osiągnąć całkowitą, stuprocentową pewność antykoncepcji, należałoby doprowadzić do całkowitego zahamowania wydzielania nasienia. Trudno jest wyprodukować lek, który działałby skutecznie jako pigułka antykoncepcyjna dla mężczyzn. Współczesna medycyna nie zna charakteru długofalowych skutków ubocznych zahamowania wydzielania nasienia oraz nie jest pewna ewentualnej odwracalności takiego procesu. Oczywiste jest, że idealną pigułką męską byłby środek nie wpływający na popęd płciowy lub inne funkcje hormonalne, jednocześnie o działaniu całkowicie odwracalnym.

W usiłowaniu zablokowania normalnych funkcji plemników bez wpływania na naturalne procesy ich wydzielania do cewki i na zewnątrz członka próbowano wykorzystać lek medycyny chińskiej, zwany Gossypol. Jest to pochodna oleju z nasion bawełny, która obniża ruchliwość plemników, tak że tracą one swoje naturalne zdolności funkcjonowania. Lek ten stosowany był w Chinach z dobrymi wynikami. Niestety okazało się, że Gossypol ujemnie wpływa na działanie nerek i przetwarzanie płynów w organizmie, więc jego długotrwałe użycie może być niebezpieczne. Tak więc nie wydaje się, iżby miał się stać w przyszłości środkiem szeroko stosowanym jako pigułka dla mężczyzn. Idealną męską pigułką antykoncepcyjną mogą natomiast okazać się kiedyś preparaty wyprodukowane na bazie Gosypolu.

Jednym z problemów, który ogranicza wysiłki wpływu na płodność u mężczyzn, jest fakt, że produkcja plemników i ich dojrzewanie w jądrach trwa w przybliżeniu siedemdziesiąt siedem dni. Tak więc każdy środek działający na wydzielanie lub upośledzający funkcje nasienia może osiągnąć pełną skuteczność dopiero po trzech miesiącach, tego samego czasu potrzeba również, by ustały skutki działania takiego leku. Pomyślny rozwój prac badawczych nad męską pigułką antykoncepcyjną stanowi dla współczesnych badań medycznych jedno z największych wyzwań.